De rijke geschiedenis van Grand Casino Knokke

Een openbare architectuurwedstrijd

De geschiedenis van Grand Casino Knokke begint in het begin van de twintigste eeuw. Jozef Nellens en zijn “Société Immobilière Knocke Balnéaire” hadden in 1923 grootse plannen voor Knokke. De oprichting van een casino stond daarbij op het programma en er werd een openbare architectuurwedstrijd georganiseerd om te bepalen wie het casino zou mogen ontwerpen. De jonge architect Léon Stynen komt als winnaar uit de bus en zijn ontwerp wordt tevens zijn eerste volwaardig modernistisch bouwwerk. Het bezorgt hem de nodige faam om later nog enkele casino’s naar zijn ontwerp te laten optrekken, zoals dat van Blankenberge (1932), Chaudfontaine (1938) en het Casino-Kursaal van Oostende (1950-1952).

In 1929 starten de werken en het casino wordt in een recordtempo gebouwd. Op 5 juli 1930 volgt de officiële opening van het “Casino-Kursaal te Knocke-Albertstrand” met een groot galaconcert. Jozef Nellens neemt zelf de directie van het casino in handen en wordt na zijn overlijden in 1934 opgevolgd door zijn zoon Gustave. Het casino is slechts vier maanden per jaar open, meer bepaald tijdens het zomerseizoen, maar komt niettemin in de jaren ’30 tot bloei. Het casino is een mondaine aangelegenheid met in de namiddag “thé-dansant” en ‘s avonds cabaret, opera, concerten en recitals. Alle toenmalige grote vedetten stonden op het programma: Ray Ventura, Josephine Baker en Edith Piaf. Het zijn slechts enkele van de grote namen die de revue passeren.

Een bunker met een houten kanon

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het casino gedeeltelijk bezet door de Duitse troepen en zwaar beschadigd door beschietingen. Wanneer de bezetter alle aangespoelde zeemijnen doet springen, sneuvelt ook heel wat raamwerk van het casino. De grote feestzaal wordt gebruikt als ontspanningsruimte voor de Wehrmacht. In 1943 wordt het Casino gecamoufleerd als bunker met een houten kanon doorheen de centrale glaswand van de noordgevel. Het kanon zelf functioneerde, maar men hoopte dat het het vuur van de slagschepen zou aantrekken. Door middel van de spiegelwanden zou het bij explosies lijken alsof er teruggevoerd werd. Bij de bevrijding door de Canadese troepen in 1944, loopt het gebouw opnieuw heel wat schade op en na de oorlog is de voorgevel van het casino niet meer dan een ruïne.

Cultuurtempel van de Vlaamse kust

Na de restauratie door Léon Stynen, heropent het casino zijn deuren tijdens het Eerste Zomerfestival in 1947. Onder de dynamische leiding van Gustave Nellens groeit het Casino in de jaren 1950-1960 uit tot “cultuurtempel van de Vlaamse kust”. Vanaf 1949 worden jaarlijks grote zomertentoonstellingen gehouden van onder meer Pablo Picasso, Max Ernst, Salvador Dali en René Magritte. Optredens van gerenommeerde artiesten blijven zorgen voor hoogstaande manifestaties en een enorme uitstraling van het Casino: Frank Sinatra, Nat King Cole en Jacques Brel zijn slechts enkele voorbeelden.

In 1952 doet de monumentale Venetiaanse kroonluchter zijn intrede in het casino die er vandaag de dag nog altijd hangt. Een jaar later werd ‘Het betoverde rijk’ gerealiseerd: een 360° muurschildering van René Margritte. In de jaren 1960 komt onder impuls van het Casino en door de toenemende mobiliteit het wintertoerisme op gang; voortaan zal het casino dan ook het hele jaar door uitgebaat worden. Behalve balletten, concerten en poëzieavonden, worden vanaf dan ook filmfestivals, studentenbals en televisieoptredens georganiseerd. De zonen Jacques en Roger Nellens nemen na het overlijden van hun vader in 1971 de algemene leiding van het Casino over. Zij zorgen ervoor dat de door hun vader geplande grootscheepse vernieuwing er komt. Zowel het exterieur als het interieur krijgen een ander uitzicht. Nieuwe verbouwingswerken volgen nog in 1987 waardoor het casino zijn hedendaagse uitzicht verkrijgt. Dit alles leidt ertoe dat het Grand Casino Knokke in 2009 werd vastgesteld als bouwkundig erfgoed, iets waar we uiterst trots op zijn.

Referentie: Agentschap Onroerend Erfgoed 2016: Casino Knokke [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/58579 (geraadpleegd op 23 januari 2019).